Shfrytëzimi dhe përdorimi i energjisë bërthamore – Fizikë IX

Përshkrimi i njësisë mësimore:

Shpjegim: Shfrytëzimi dhe përdorimi i energjisë bërthamore. Procesi bërthamor në të cilin realizohet vetë mbajtja e fisionit quhet reaksion zingjiror bërthamor.

Reaksioni zingjiror i fisionit mund të jetë i pakontrolluar që mund të shfrytëzohet në rastin e bombës atomike dhe reaksion i kontrolluar duke zvogëluar numrin e neutroneve të liruara sikurse veprohet në reaktorët bërthamorë për përfitimin e rrymës elektrike dhe qëllime të tjera paqësore. Pjesa themelore e reaktorit është zona aktive në të cilën vendoset substancë për fision që më së shpeshti janë:

izotopet e uranit, plutoniumi, apo toriumi.

Masa dhe përdorimi i substance aktivë për fision zgjidhet sipas fuqisë dhe qëllimit të reaktorit. Neutronet që shkaktojnë fision duhet të ngadalësohen, prandaj në reaktor vendosen drejtuesit ose moderatorët (ngadalësuesit ) e tyre. Si moderatorë përdoren materialet që thithin pak neutrone si p.sh. hidrogjeni, deuteriumi, beriliumi, karboni, uji, grafiti etj. Nxehtësia e liruar nga reaktori shfrytëzohet për përfitimin e avullit, i cili mund të lëvizë turbinën e gjeneratorit të rrymës elektrike apo diçka tjetër.

Reaktorin e parë bërthamor e ndërtoi E.Fermi,me 1924,në Çikago të SHBA-ve.

https://www.thinglink.com/scene/885845081385336833

https://www.youtube.com/ëatch?v=fëkxV8kMPJg

Vlerësimi sipas kritereve të suksesit

• Çfarë janë nukleonet?
• Çfarë janë izotopet, izotonet, izobaret?
• Forcat bërthamore tregojnë disa veti, cilat janë ato ?
• Çfarë është fisioni dhe fuzioni bërthamor ?
• Çfarë janë rrezet alfa, beta dhe gama ?
• Çfarë quajmë reaksion zinxhiror bërthamor ?

D.SH.

Çfarë duhet të dini për atomet ?

QBMK “Xheladin Deda”-Pejë